Mũi có thể biết cái chết đang đến?

Gần đây mình bắt gặp một video ngắn nói rằng “Mũi có thể biết cái chết đang đến?” - tò mò mình đi tìm hiểu và phát hiện ra một nghiên cứu cách đây hơn 10 năm được công bố trên tạp chí PLOS ONE cho thấy việc mất khứu giác có thể dự đoán cái chết đang đến trong vòng 5 năm. Đây có thể là một dấu hiệu cho biết trạng thái của cơ thể hay việc tiếp xúc với chất độc trong môi trường. Tuy nhiên, nhóm thực hiện nghiên cứu cũng thừa nhận kết quả từ nghiên cứu không có độ tin cậy cao so với các nghiên cứu lâm sàng dài hơn.

Nghiên cứu này là một phần của Dự án Đời sống xã hội, Sức khỏe và Lão hóa quốc gia (NSHAP) với 3005 người tham gia, bao gồm nam và nữ, độ tuổi từ 57 đến 85. Bắt đầu từ năm 2005 - 2006, nhóm nghiên cứu dẫn đầu bởi Jayant Pinto đến từ đại học Chicago đã yêu cầu người tham gia xác định 5 mùi phổ biến với độ khó tăng dần gồm mùi bạc hà, mùi cá, mùi quả cam, mùi hoa hồng và mùi da. Dựa vào số lượng mùi nhận diện sai, người tham gia được phân loại thành 3 mức độ mất khứu giác là nặng, vừa phải và không mất khứu giác.

5 năm tiếp theo, nhóm của Pinto đã cố gắng theo dõi số người từng tham gia bài kiểm tra đầu tiên và yêu cầu họ kiểm tra lại lần 2. Trong khoảng cách 5 năm giữa 2 lần kiểm tra, 430 người trong số 3005 đối tượng nghiên cứu ban đầu đã qua đời. Trong số 430 người này có 39% người trong nhóm mất khứu giác nặng, 19% người trong nhóm mất khứu giác vừa và chỉ 10% người đã qua đời có khứu giác bình thường, dựa trên kết quả từ bài kiểm tra đầu tiên.

Dựa trên tỉ lệ này, có thể nói nguy cơ tử vong của những người thất bại trong bài kiểm tra đầu tiên cao hơn gấp 4 lần so với những người có thể xác định được cả 5 mùi. Các yếu tố ảnh hưởng đến khứu giác như chủng tộc, giới tính, bệnh lý thần kinh và tình trạng kinh tế, xã hội cũng đã được các nhà nghiên cứu tính đến.

Mất khứu giác có thể xem là điềm báo cho những gì sắp xảy ra, các nhà nghiên cứu gợi ý rằng có 2 lý do: 1 là đầu của dây thần kinh khứu giác chứa các thụ thể khứu giác và là thành phần duy nhất của hệ thần kinh con người được tái tạo liên tục bởi tế bào gốc. Việc sản xuất các tế bào mùi mới giảm dần theo tuổi tác và điều này có liên quan đến việc suy giảm khả năng phát hiện và phân biệt mùi. Mất khứu giác có thể cho thấy cơ thể đang bước vào trạng thái không còn khả năng tự sửa chữa. 2 là dây thần kinh khứu giác cũng là phần duy nhất của hệ thần kinh tiếp xúc với không khí bên ngoài, mở đường cho chất độc và mầm bệnh xâm nhập vào não. Vì vậy mất khứu giác có thể là một cảnh báo sớm về điều gì đó mà sau cùng là cái chết.

Nhóm của Pinto đã không kiểm tra nguyên nhân tử vong của 430 người đã qua đời nên chưa thể tìm hiểu mối liên hệ giữa mất khứu giác và cái chết của họ. Bài kiểm tra mùi mà nhóm thực hiện chỉ kéo dài 3 phút, không chuyên sâu như các đánh giá lâm sàng dài hơn nên độ tin cậy không cao. Nhóm cũng không rõ có thể áp dụng thử nghiệm tương tự cho người trẻ hay không. Tuy nhiên, nhóm cho rằng nghiên cứu trên có tiềm năng ứng dụng làm công cụ sàng lọc nhanh để phát hiện nguy cơ sức khỏe nghiêm trọng ở người lớn tuổi.

Tiến sĩ Mark Albers - chủ tịch danh dự Frank J. Wilkens Jr. And Family về nghiên cứu bệnh Alzheimer tại Bệnh viện Đa khoa Massachusetts liên kết với Harvard cho biết mặc dù phát hiện trên rất hấp dẫn nhưng không đủ để liên kết việc mất khứu giác với cái chết. Ông cho biết 39% người mất khứu giác nặng đã qua đời chỉ chiếm chưa đến 5% trong tổng số đối tượng được xác định có khứu giác suy giảm và chỉ chiếm khoảng 1/8 trên tổng số ca tử vong trong nghiên cứu. Tuy nhiên ông cho rằng mất hay giảm khứu giác có thể một triệu chứng của một vấn đề khác, nó có thể đại diện cho một dấu hiệu sớm của các bệnh thoái hóa thần kinh như Alzheimer, Huntington, Parkinson ...

The Guardian; Harvard, TINHTE