(Dân trí) - Các triệu chứng ung thư gan thường là kết quả của tổn thương gan và có thể bao gồm vàng da, đau bụng bên phải hoặc xương bả vai hoặc một khối u ở bụng trên bên phải.
Gan là cơ quan nằm ở phần trên bên phải của bụng, bên dưới cơ hoành và bên trên dạ dày. Một số loại ung thư có thể hình thành trong gan. Loại ung thư gan phổ biến nhất là ung thư biểu mô tế bào gan. Các loại ung thư gan khác, chẳng hạn như ung thư đường mật trong gan và ung thư nguyên bào gan, ít phổ biến hơn nhiều. Ung thư di căn đến gan phổ biến hơn ung thư bắt đầu trong tế bào gan.
Ung thư gan là ung thư bắt đầu trong các tế bào gan (Ảnh minh họa: Mayoclinic).Triệu chứng ung thư gan TS.BS Phạm Tuấn Anh, Phó Trưởng khoa Điều trị yêu cầu, Bệnh viện K cho biết tại Việt Nam tỷ lệ nhiễm viêm gan virus B rất cao, đây là yếu tố, nguyên nhân hàng đầu gây ung thư gan. Tỷ lệ nhiễm viêm gan virus B ở nước ta lên tới 15-20% dân số. Yếu tố thứ 2 làm gia tăng tỷ lệ mắc căn bệnh này đó là nhiều người có thói quen sử dụng rượu bia thường xuyên. Ngoài ra, một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh như giới tính (thường gặp ở nam giới nhiều hơn nữ giới), những người mắc bệnh gan mãn tính (xơ gan, gan nhiễm mỡ, viêm gan B, viêm gan C), béo phì, nhiễm độc tố aflatoxin do nấm mốc…
Các dấu hiệu và triệu chứng của ung thư gan thường là kết quả của tổn thương gan và có thể bao gồm vàng da, đau bụng bên phải hoặc xương bả vai hoặc một khối u ở bụng trên bên phải. Tuy nhiên, nhiều dấu hiệu cảnh báo không đặc hiệu, chẳng hạn như sụt cân và mệt mỏi.
Ở giai đoạn sớm, bệnh nhân ung thư gan có thể gặp các triệu chứng như: - Rối loạn tiêu hóa nhẹ: ăn ít, chậm tiêu hoặc ăn nhiều mà không béo lại gầy đi. - Người bệnh thấy tức nặng hoặc hơi đau hạ sườn phải, đây là triệu chứng sớm, nhưng ít được chú ý tới. - Gầy sút cân, mệt mỏi không rõ nguyên nhân. - Tình cờ sờ thấy khối u vùng hạ sườn phải, toàn trạng vẫn bình thường vì có khối u nên đi khám bệnh. Trong khi đó, theo Mayo Clinic, hầu hết mọi người không có dấu hiệu và triệu chứng trong giai đoạn đầu của bệnh ung thư gan nguyên phát. Khi các dấu hiệu và triệu chứng xuất hiện, chúng có thể bao gồm: - Giảm cân mà không cần cố gắng. - Ăn mất ngon. - Đau bụng trên. - Buồn nôn và ói mửa. - Yếu và mệt mỏi chung. - Sưng bụng. - Vàng da và lòng trắng mắt. - Phân trắng, có phấn. Nguyên nhân dẫn đến ung thư gan Ung thư gan xảy ra khi các tế bào gan phát triển những thay đổi (đột biến) trong DNA của chúng. Đôi khi nguyên nhân gây ung thư gan đã được xác định, chẳng hạn như viêm gan mãn tính. Nhưng đôi khi ung thư gan xảy ra ở những người không có bệnh lý nền và không rõ nguyên nhân gây ra bệnh.
Các yếu tố làm tăng nguy cơ ung thư gan nguyên phát bao gồm: - Nhiễm HBV hoặc HCV mãn tính Nhiễm virus viêm gan B (HBV) hoặc virus viêm gan C (HCV) làm tăng nguy cơ ung thư gan. - Xơ gan Tình trạng tiến triển và không thể đảo ngược này khiến mô sẹo hình thành trong gan và làm tăng khả năng phát triển ung thư gan. - Một số bệnh gan di truyền Các bệnh về gan có thể làm tăng nguy cơ ung thư gan bao gồm bệnh hemochromatosis và bệnh Wilson. - Bệnh tiểu đường Những người mắc chứng rối loạn đường huyết này có nguy cơ mắc ung thư gan cao hơn những người không mắc bệnh tiểu đường. - Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu Sự tích tụ chất béo trong gan làm tăng nguy cơ ung thư gan. - Tiếp xúc với aflatoxin Aflatoxin là chất độc được tạo ra bởi nấm mốc phát triển trên cây trồng được bảo quản kém. Các loại cây trồng, chẳng hạn như ngũ cốc và các loại hạt, có thể bị nhiễm aflatoxin.
- Tiêu thụ rượu quá mức
Tiêu thụ nhiều hơn một lượng rượu vừa phải hàng ngày trong nhiều năm có thể dẫn đến tổn thương gan không hồi phục và làm tăng nguy cơ ung thư gan.
Phòng ngừa Giảm nguy cơ xơ gan Xơ gan là sẹo của gan và nó làm tăng nguy cơ ung thư gan. Bạn có thể giảm nguy cơ xơ gan nếu bạn: - Uống rượu điều độ, nếu có Nếu bạn chọn uống rượu, hãy hạn chế số lượng bạn uống. Đối với phụ nữ, điều này có nghĩa là không quá một ly mỗi ngày. Đối với nam giới, điều này có nghĩa là không quá hai ly mỗi ngày. - Duy trì cân nặng khỏe mạnh Nếu cân nặng hiện tại của bạn khỏe mạnh, hãy cố gắng duy trì nó bằng cách chọn chế độ ăn uống lành mạnh và tập thể dục hầu hết các ngày trong tuần. Nếu bạn cần giảm cân, hãy giảm lượng calo ăn mỗi ngày và tăng cường tập thể dục. Đặt mục tiêu giảm cân từ từ, 0,5 đến 1 kg mỗi tuần. - Tiêm phòng viêm gan B Bạn có thể giảm nguy cơ mắc bệnh viêm gan B bằng cách chủng ngừa viêm gan B. Vaccine có thể được tiêm cho hầu hết mọi người, kể cả trẻ sơ sinh, người lớn tuổi và những người có hệ thống miễn dịch yếu. - Thực hiện các biện pháp phòng ngừa viêm gan C Không có vaccine ngừa viêm gan C, nhưng bạn có thể giảm nguy cơ mắc bệnh như quan hệ tình dục an toàn, tìm kiếm cửa hàng an toàn khi xăm mình hoặc xỏ lỗ.
Theo Bệnh viện K, ung thư gan là ung thư đứng đầu tại Việt Nam, trong đó 90% số ca ung thư gan là ung thư biểu mô tế bào gan (HCC). Theo Globocan 2020, tỷ lệ mắc mới ung thư gan tại Việt Nam là 26.418 ca mỗi năm, chiếm 14,5% tổng số ung thư. Ung thư gan cũng là ung thư có số ca tử vong dẫn đầu với 25.272 ca, chiếm 21% tổng số tử vong do ung thư, gấp 3,8 lần tổng số ca tử vong do TNGT năm 2020 (6.700 ca).
Ung thư gan 77% gặp ở nam giới, có thể ở bất cứ lứa tuổi nào. Ai cũng nên thực hiện tầm soát ung thư gan định kỳ, đặc biệt là 7 nhóm người dưới đây:
1. Người mắc bệnh gan, có tiền sử gia đình bị ung thư gan
Những người mắc bệnh viêm gan virus B, C, xơ gan, gan nhiễm mỡ, …hoặc trong gia đình có người mắc ung thư gan rất cần được tầm soát. Đặc biệt, nếu không may mắc viêm gan B, C thể hoạt động cần điều trị sớm sẽ tránh nguy cơ biến chứng thành ung thư gan. Bởi virus viêm gan B và viêm gan C là nguyên nhân hàng đầu gây ung thư tế bào gan nguyên phát.
Các bệnh viêm gan do nguyên nhân tự miễn, có thể đi kèm các bệnh tự miễn khác: như đái tháo đường type 1, Basedow, viêm khớp dạng thấp, Lupus ban đỏ... cần điều trị các bệnh tự miễn để tránh biến chứng sang gan về sau.
2. Những người béo phì, tiểu đường
Trong vài năm gần đây, tỉ lệ người mắc bệnh tiểu đường, béo phì kèm theo ung thư gan trên thế giới đã gia tăng đáng kể. Đường máu và mỡ máu cao, sẽ được tích tụ tại gan, dẫn đến tổn thương thoái hóa các tế bào gan và dẫn tới xơ gan, làm tăng nguy cơ ung thư gan.
3. Người uống nhiều bia rượu
Uống nhiều bia rượu làm tăng nguy cơ ung thư gan (Ảnh minh họa: Getty).
Rượu bia có khả năng thúc đẩy gen sinh ung thư phát triển nhanh, dẫn đến ung thư sớm. Acetaldehye được sinh ra trong quá trình chuyển hóa rượu cũng làm suy yếu khả năng sửa chữa sai sót tự nhiên DNA của tế bào, gây tăng nguy cơ đột biến tế bào, từ đó khối ung thư sẽ hình thành.
Ngoài ra, rượu còn gây tổn thương các tế bào gan: khi uống quá nhiều rượu, chức năng thải độc của gan sẽ bị quá tải, các tế bào gan bị tổn thương trầm trọng, hình thành nên các mô sẹo, xơ, từ đó hình thành các bè gan xơ và ung thư gan.
4. Người ăn thực phẩm nấm mốc
Aflatoxin trong nấm mốc là loại độc tố gây ung thư gan mạnh nhất hiện nay. Aflatoxin gây ung thư gan bằng cách gây đột biến ở gen p53. Nấm mốc thường xuất hiện ở những thực phẩm bảo quản, lưu trữ trong môi trường nóng, ẩm như gạo, lạc, đậu tương, lúa mì, ngô…
5. Người hay ăn thịt tươi sống nhiễm sán
Thực phẩm tươi sống không được chế biến kỹ càng (như ăn gỏi) thường chứa nhiều loại sán (sán lá gan lớn, sán lá gan nhỏ…), trong đó có những loại sán khi xâm nhập vào cơ thể sẽ phá hủy gan, gây ung thư gan.
6. Người lạm dụng thuốc, hóa chất gây tổn thương gan
Một số thuốc, hóa chất nếu sử dụng hay tiếp xúc trong thời gian dài có thể gây tổn thương cho gan và dẫn tới ung thư gan như: thorotrast (trước đây được sử dụng cho chẩn đoán hình ảnh), vinyl chloride (sử dụng trong công nghiệp nhựa)v.v…
7. Người sử dụng chất kích thích
Các chất kích thích như thuốc lá, café nếu sử dụng với hàm lượng nhiều, trong thời gian dài có thể gây nên các bệnh về gan, trong đó có ung thư gan.
Các chuyên gia cho biết, việc khám tầm soát ung thư gan không quá phức tạp. Thông thường, các bác sĩ sẽ chỉ định làm xét nghiệm chỉ số ung thư gan (Alphafetoprotein-AFP) và siêu âm hình thái gan là có thể sơ bộ đánh giá về nguy cơ đối với lá gan của các bác rồi. Sau đó, nếu nghi ngờ sẽ làm thêm một số xét nghiệm khác nữa để chẩn đoán xác định.
Tổng hợp Dân trí và Internet