Chính quyền Trump bắt đầu sa thải lượng lớn nhân viên liên bang giữa lúc Chính phủ đóng cửa

Hôm 10/10, Chính quyền Trump đã bắt đầu sa thải các nhân viên liên bang trong bối cảnh Chính phủ đóng cửa. Động thái này hiện thực hóa lời đe dọa của Tổng thống Donald Trump về việc lợi dụng tình trạng đóng cửa để cắt giảm sâu hơn các bộ phận trong bộ máy công chức liên bang mà ông không ưa.+

Ngày 10/10, Chính quyền Trump bắt đầu sa thải một số nhân viên liên bang giữa lúc chính phủ đóng cửa - Ảnh: Sarah L. Voisin/The Washington Post

“Việc cắt giảm nhân sự đã bắt đầu”, Giám đốc ngân sách Nhà Trắng Russell Vought đăng trên mạng xã hội X vào chiều 10/10, sử dụng từ viết tắt của thuật ngữ “reductions in force” (cắt giảm biên chế).

Một quan chức Nhà Trắng đã xác nhận việc cắt giảm nhân sự đang bắt đầu và cho biết số lượng sẽ rất đáng kể. Nhà Trắng đã không cung cấp thông tin cụ thể về số lượng nhân viên bị ảnh hưởng hay các bộ, ngành liên quan.

Theo nhiều quan chức cấp cao trong chính quyền và nhân viên chính phủ, những người đề nghị giấu tên để thảo luận về các vấn đề nhân sự, việc sa thải đang diễn ra tại các Bộ Thương mại, Tài chính, Y tế và Dịch vụ Nhân sinh, Giáo dục và An ninh Nội địa, dù đây chưa phải là danh sách đầy đủ.

Theo hướng dẫn của liên bang, các nhân viên sẽ có thời gian tối thiểu 30 ngày, và nhiều người sẽ có ít nhất 60 ngày, trước khi bất kỳ quyết định sa thải nào chính thức có hiệu lực.

Các đợt sa thải này là kết quả của nhiều năm chuẩn bị từ ông Vought, một trong những kiến trúc sư của “Dự án 2025” - sách lược cho nhiệm kỳ thứ hai của ông Trump, vốn vạch ra một kế hoạch cắt giảm mạnh mẽ bộ máy công chức liên bang.

Văn phòng của ông Vought từng đe dọa sẽ sa thải hàng loạt, có thể lên tới hàng trăm ngàn người, trong thời gian Chính phủ đóng cửa. Tuy nhiên, họ cũng thông báo cho các cơ quan rằng kế hoạch này có thể cần điều chỉnh sau khi chính phủ hoạt động trở lại.

Trước khi đóng cửa, ông Trump đã nói với các báo giới rằng ông có thể sa thải “rất nhiều” người. Khi việc đóng cửa bắt đầu, Phó Tổng thống JD Vance và Thư ký Báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt cũng ám chỉ việc cắt giảm sắp diễn ra.

Quy mô của lực lượng lao động liên bang không liên quan đến khả năng thanh toán các hóa đơn của Chính phủ trong thời gian đóng cửa, mặc dù các quan chức Nhà Trắng đã đưa ra những gợi ý sai lệch về điều ngược lại.

Tờ The Washington Post trước đó đã đưa tin rằng tổng số người bị sa thải có thể sẽ dưới 16,000 người.

Khi các quyết định sa thải được công bố vào ngày 10/10, chúng dường như chủ yếu nhắm vào các văn phòng thực hiện những công việc thường không phù hợp với các ưu tiên của chính quyền Trump. Theo một số nhân viên liên bang am hiểu vấn đề, các mục tiêu bao gồm một đơn vị trong Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh chuyên về chính sách gia đình và cộng đồng, và một văn phòng tập trung vào nhà ở công bằng và bình đẳng thuộc Bộ Nhà ở và Phát triển Đô thị. Một nửa tá nhân viên cho biết một bộ phận của Bộ Giáo dục chuyên trách cải thiện thành tích học tập cho học sinh từ mẫu giáo đến lớp 12 cũng bị loại bỏ.

Việc sa thải này đi ngược lại những cảnh báo nội bộ gần đây từ các quan chức chính phủ cấp cao rằng những hành động như vậy có vấn đề về mặt pháp lý. Theo The Post đưa tin tháng này, trong những ngày đầu của việc đóng cửa, các quan chức đã bí mật khuyên các cơ quan không nên tiến hành cắt giảm nhân sự khi chính phủ thiếu kinh phí, vì điều đó có thể vi phạm pháp luật.

Chính quyền Trump bắt đầu sa thải nhân viên

Các nhân viên liên bang sẽ bị các cơ quan sa thải vào ngày 10/10. Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh đã báo cáo với một tòa án quận liên bang rằng số lượng nhân viên bị sa thải có thể lên tới 1,200 người. Nguồn: Hồ sơ tòa án

Các quan chức cảnh báo rằng Đạo luật Phòng ngừa Thiếu hụt (Antideficiency Act) cấm chính phủ thực hiện nghĩa vụ hoặc chi tiêu bất kỳ khoản tiền nào chưa được Quốc hội phân bổ. Điều này có nghĩa là Chính phủ không thể gánh chịu các chi phí mới trong thời gian đóng cửa, khi nguồn tài trợ đã cạn kiệt. Các quan chức kết luận rằng quy trình cắt giảm nhân sự, vốn rất phức tạp và bao gồm cả việc hứa hẹn các khoản trợ cấp thôi việc, có thể sẽ bị cấm theo đạo luật này.

Ngay cả trước khi việc sa thải bắt đầu, chúng đã vấp phải sự phản đối pháp lý từ một số công đoàn liên bang. Vụ kiện của họ, được đệ trình chống lại Văn phòng Quản lý và Ngân sách Nhà Trắng và Văn phòng Quản lý Nhân sự vào ngày 30/09 liên quan đến các lời đe dọa sa thải, cho rằng chính quyền không có thẩm quyền hoặc khả năng tiến hành cắt giảm nhân sự trong bối cảnh chính phủ đóng cửa, một phần dựa trên Đạo luật Phòng ngừa Thiếu hụt.

Một thẩm phán liên bang tại Quận Bắc California trong tuần này đã yêu cầu chính quyền cung cấp “tình trạng của bất kỳ thông báo cắt giảm nhân sự nào hiện đang được lên kế hoạch hoặc đang tiến hành sẽ được ban hành trong/vì lý do Chính phủ đóng cửa, bao gồm cả ngày sớm nhất mà những thông báo đó sẽ được gửi đi” trước ngày thứ Sáu (10/10).

Chính phủ đã không cung cấp thông tin đó cho đến thời điểm ông Vought công bố việc sa thải.

Ngay sau bài đăng của ông Vought trên mạng xã hội, các luật sư của các công đoàn đã yêu cầu tạm dừng ngay lập tức mọi hoạt động sa thải trong khi chờ một phiên điều trần sắp tới.

Thượng nghị sĩ Patty Murray (Washington), thành viên cấp cao của Đảng Dân chủ trong Ủy ban Chuẩn chi, đã cáo buộc ông Trump “chọn cách gây thêm đau khổ cho người dân Mỹ” với các đợt sa thải mới này.

“Không ai bắt Trump và Vought phải làm tổn thương người lao động Mỹ - họ chỉ muốn làm vậy”, bà Murray nói. “Điều này không có gì mới, và không ai nên bị những kẻ lừa đảo này dọa dẫm”.

Các luật sư về lao động liên bang cho biết những nỗ lực sa thải này gần như chắc chắn là bất hợp pháp, vi phạm các quy tắc hướng dẫn quy trình cắt giảm nhân viên liên bang. Các quy định của liên bang nêu rõ các cơ quan có thể sa thải nhân viên vì một trong nhiều lý do, bao gồm thiếu việc làm, tái tổ chức hoặc thiếu hụt ngân sách.

Tuy nhiên, các luật sư cho rằng việc gián đoạn tài trợ tạm thời do Chính phủ đóng cửa không được xem là thiếu hụt ngân sách.

“Nó giống như cố gắng gọi một quả táo là một quả cam - cả hai đều là trái cây nhưng chúng không giống nhau”, Kevin Owen, một đối tác tại một công ty đại diện cho người lao động liên bang, cho biết.

Tại Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh, việc sa thải là một nỗ lực nhằm kiềm chế sự phát triển của cơ quan này trong thời gian chính quyền Biden đối phó với đại dịch, người phát ngôn Andrew Nixon cho biết trong một tuyên bố.

“Tất cả nhân viên của Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh nhận được thông báo cắt giảm nhân sự đều được các bộ phận tương ứng của họ xác định là không thiết yếu”, ông Nixon nói. “HHS tiếp tục đóng cửa các đơn vị lãng phí và trùng lặp, bao gồm những đơn vị đi ngược lại chương trình nghị sự ‘Làm cho nước Mỹ khỏe mạnh trở lại’ của chính quyền Trump”.

Đợt sa thải này là diễn biến mới nhất trong một năm khó khăn đối với các nhân viên liên bang, những người đã chứng kiến hàng trăm ngàn đồng nghiệp rời đi thông qua các đợt sa thải, các chương trình nghỉ hưu và một đề nghị hoãn thôi việc do chính quyền Trump phát triển. Chỉ riêng sáng kiến sau cùng đã khiến 150,000 người rời khỏi dịch vụ công.

“Trong một năm vốn đã đầy rẫy những cuộc tấn công không ngừng vào lực lượng lao động liên bang, đây lại là một ví dụ nữa cho thấy chính quyền này coi chúng tôi như những con tốt và tiếp tục phi nhân hóa, gây tổn thương cho chúng tôi”, một nhân viên của Cơ quan Bảo vệ Môi trường cho biết và yêu cầu giấu tên vì sợ bị trả thù.

Theo một nhân viên, Bộ Giáo dục đã được thông báo rằng sẽ có đợt cắt giảm nhân sự trong 60 ngày, và không rõ liệu điều đó có nghĩa là các kế hoạch có thể bị đảo ngược sau khi Chính phủ đóng cửa kết thúc hay không.

Bất chấp những lời hứa ban đầu về việc sa thải nhiều nhân viên liên bang, các quan chức chính quyền phần lớn đã từ bỏ việc sa thải hàng loạt sau khi hàng ngàn người chấp nhận các đề nghị mua lại suất nghỉ hưu sớm. Ví dụ, Bộ Cựu chiến binh, cơ quan liên bang lớn thứ hai, đã hủy bỏ kế hoạch cắt giảm 15% dự kiến, với lý do số lượng lớn người tự nguyện rời đi. Các cơ quan khác, chẳng hạn như IRS và Cơ quan Dịch vụ Tổng hợp, gần đây đã tuyển dụng lại những nhân viên đã chấp nhận mua lại suất nghỉ hưu hoặc bị sa thải.

Vào mùa hè, cơ quan Dịch vụ Thời tiết Quốc gia đã được phép tuyển dụng hơn 100 vị trí sau khi các đợt cắt giảm khiến cơ quan này bị thu hẹp đáng kể và phải vật lộn để duy trì hoạt động dự báo cơ bản, thường phải trả giá bằng sức khỏe tinh thần của nhân viên.

Quốc An (TheoThe Washington Post)