Huyền thoại Peter Lynch tiết lộ bí quyết đơn giản để chiến thắng thị trường

"Nếu bạn không hiểu những gì mình đang sở hữu, bạn sẽ thất bại thảm hại”. Đó là lời khuyên của Peter Lynch, huyền thoại đầu tư từng nổi tiếng hơn cả Warren Buffett trong những thập kỷ trước và là người biến câu nói này thành phương châm suốt thời gian quản lý Quỹ Magellan của Fidelity Investment từ 1977 đến 1990.

Huyền thoại đầu tư Peter Lynch

Trong giai đoạn này, ông Lynch đã tạo nên thành tích đáng nể với mức lợi nhuận hàng năm trung bình 29.2% và liên tục vượt trội so với chỉ số S&P 500. Ông nghỉ hưu ở tuổi 46, nhưng nay ở tuổi 81 vẫn giữ chức Phó Chủ tịch của Fidelity Management and Research.

Trong cuộc phỏng vấn mới đây với Josh Brown, đồng sáng lập và CEO của Ritholtz Wealth Management, vị "phù thủy" đầu tư đã chia sẻ một giai thoại về cuộc gọi với ca sĩ kiêm diễn viên Barbra Streisand, người bày tỏ lo lắng về việc sở hữu một số cổ phiếu mà không biết phải làm gì với chúng - thậm chí không biết các công ty đó kinh doanh gì.

"Mọi người rất cẩn thận khi dành hàng giờ để tiết kiệm 50 USD cho một chuyến bay. Họ xem xét kỹ lưỡng mọi thứ. Nhưng rồi lại sẵn sàng bỏ 10,000 USD vào một cổ phiếu nào đó họ tình cờ nghe được trên xe buýt - trong khi hoàn toàn không biết mình đang làm gì. Và ai đó đã phát minh ra thuật ngữ kinh khủng này, trước khi tôi tham gia vào ngành này, gọi là 'chơi chứng khoán", ông Lynch nhận xét.

Ông chỉ trích thuật ngữ này, gọi đây là "một động từ rất nguy hiểm". "Bạn không nên chơi trên thị trường chứng khoán. Bạn cần mua các công ty tốt, và bạn phải biết chúng làm gì", ông Lynch nhấn mạnh. Ông cho rằng một nhà đầu tư nên có khả năng "giải thích cho một đứa trẻ 11 tuổi trong một phút hoặc ít hơn" lý do mình sở hữu cổ phiếu của một công ty cụ thể - không chỉ vì "cổ phiếu này sẽ tăng."

Ông Lynch cũng nhắc lại quan điểm nổi tiếng của mình: Các nhà đầu tư thường mất nhiều tiền hơn trong việc chuẩn bị cho các đợt điều chỉnh hoặc cố gắng dự đoán các đợt điều chỉnh, hơn là trong chính các đợt điều chỉnh thực tế. "Tôi nghĩ các nhà kinh tế học đã dự đoán 33 trong số 11 cuộc suy thoái gần đây”, ông nói một cách châm biếm.

Vị chuyên gia cảnh báo rằng các nhà đầu tư phải nhận thức họ có thể và sẽ mất tiền trên thị trường. "Một người có ba đứa con sắp vào đại học không nên đầu tư vào cổ phiếu mà nên chọn các quỹ thị trường tiền tệ ít rủi ro hơn”, ông khuyên.

Khi được hỏi về việc phân tích thị trường, ông Lynch cho rằng thay vì quá chú trọng vào các dự báo, điều quan trọng là xem xét các chỉ số thực tế như tỷ lệ tiết kiệm, việc làm, giá dầu, và các ngành đang chuyển từ khó khăn sang cải thiện. "Tôi chỉ muốn biết sự thật ngay bây giờ", ông nói và thêm rằng: "Tôi thích được đọc tờ Wall Street Journal của năm tới. Tôi đã cố gắng đoán trước tương lai suốt 81 năm qua”.

Mặc dù công nghệ và thị trường thay đổi, ông Lynch cho rằng bản chất của đầu tư vẫn không thay đổi nhiều trong những thập kỷ qua. "Đó vẫn là câu chuyện thành công của những công ty như Amazon, Costco, Walmart - hãy quên các công ty công nghệ như Oracle”, ông nói. "Những công ty đó đã mang lại lợi nhuận tốt cho các nhà đầu tư trung bình, và Fidelity đã đặt các khoản đầu tư lớn vào tất cả chúng chỉ dựa trên thông tin công khai”.

Một thay đổi lớn mà ông Lynch tiếc nuối là số lượng công ty niêm yết đã giảm đáng kể: "Một thập kỷ rưỡi trước, có 8,000 công ty được giao dịch công khai. Bây giờ chỉ còn 3,000 hoặc 4,000".

Khi được hỏi về khoản đầu tư cá nhân, ông Lynch thú nhận mình là "người ít hiểu biết về công nghệ nhất" và "không sở hữu cổ phiếu AI nào”.

"Vợ tôi là người hiểu biết về máy móc, con gái tôi cũng vậy. Tôi không thể làm gì với máy tính”, ông nói. "Tôi chỉ dùng những tờ giấy vàng và một chiếc điện thoại”.

Huyền thoại quản lý quỹ cũng thừa nhận rằng ông "không có ý tưởng" liệu sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI) có giống với bong bóng dot-com vào cuối những năm 1990 hay không.

Khi được hỏi về nhóm cổ phiếu "Magnificent Seven", ông cho biết: "Facebook, hay Meta, là một công ty không thể tin được, Microsoft và Google cũng là công ty tuyệt vời, còn Amazon là công ty đáng kinh ngạc. Tôi hơi mơ hồ về Tesla, nhưng BYD đang sản xuất một chiếc xe ở Hungary có giá chỉ bằng một phần ba và đó là một chiếc xe tốt”.

Nhìn lại lịch sử thị trường, ông Lynch lưu ý rằng "đáy năm 1982 của chỉ số Dow Jones là 777". "Vì vậy, chúng ta đã có một thị trường phi thường kể từ năm 1982, với 10 hoặc 12 lần suy giảm, có thể nhiều hơn”.

"Tất cả mọi người tôi biết đều lớn lên với lời cảnh báo rằng 'Cuộc khủng hoảng lớn sắp xảy ra’”, ông Lynch chia sẻ. "Chúng ta đã trải qua 11 cuộc suy thoái nhưng chưa từng có một cuộc khủng hoảng tương tự như Đại Suy thoái. Hãy nhìn lại thời kỳ đó - người dân không có hệ thống an sinh xã hội. Người già khi về hưu phải chuyển đến sống với gia đình, khiến gia đình phải cắt giảm chi tiêu. Không có bảo hiểm thất nghiệp. Không có Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch (SEC) để giám sát thị trường. Và Fed đang ngủ quên".

Ông Lynch nhận định rằng các nhà đầu tư ngày nay có nhiều lợi thế hơn so với trước đây. Hệ thống tài chính hiện đại có nhiều rào chắn an toàn mà thế hệ trước không có. Hơn nữa, 63% người Mỹ hiện sở hữu nhà riêng - một hình thức tích lũy tài sản quan trọng - so với tỷ lệ thấp hơn nhiều trong những năm 1920.

Ông cũng chỉ ra vào năm 1929, chỉ có 1% người Mỹ sở hữu cổ phiếu. Điều này có nghĩa là khi thị trường chứng khoán sụp đổ, người lao động bình thường không trực tiếp mất tiền do đầu tư. Tuy nhiên, cuộc Đại Suy thoái vẫn gây ra hậu quả kinh hoàng với tỷ lệ thất nghiệp 30%, nạn đói, và sự sụp đổ của ngành nông nghiệp.

Dù đã trải qua nhiều cuộc suy thoái kinh tế kể từ đó, nhưng ông Lynch tin rằng không cuộc nào có sự khốc liệt như Đại Suy thoái. "Chúng ta đã có rất nhiều thử thách, nhiều cơ hội để có một cú sụp đổ lớn. Chúng ta đã có những tổng thống tồi, những quốc hội tồi, nhưng chúng ta đã vượt qua tất cả”.

Vũ Hạo (Theo MarketWatch)

FILI - 13:25 06/10/2025