Nghịch lý sản xuất năng lượng ở Trung Quốc

Trong khi Trung Quốc dẫn đầu thế giới về mở rộng năng lượng tái tạo, các dự án than đá của nước này cũng đang phát triển bùng nổ.

Theo AFP, là nước phát thải khí nhà kính lớn nhất thế giới, Trung Quốc đóng vai trò chủ chốt giúp quyết định liệu thế giới có thể tránh được những tác động tồi tệ nhất của biến đổi khí hậu hay không. Tình hình dường như hết sức khả quan khi những trang trại mặt trời trải rộng khắp các sa mạc Trung Quốc. Năm ngoái, nước này lắp đặt nhiều năng lượng tái tạo hơn tổng công suất hiện có của Mỹ.

Tuy nhiên, trong nửa đầu năm nay, công suất nhiệt điện của Trung Quốc cũng tăng với nhiều đề xuất xây mới hoặc được khôi phục nhà máy nhiệt điện than đạt mức cao nhất trong một thập kỷ. Theo Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Không khí sạch (CREA), Trung Quốc chiếm 93% số công trình nhà máy nhiệt điện than mới trên toàn cầu trong năm 2024.

Muyi Yang, nhà phân tích năng lượng cao cấp tại tổ chức tư vấn Ember, một phần nguyên nhân nằm cách tiếp cận "xây trước phá sau" của Trung Quốc. Nhà chức trách lo ngại về việc bỏ hoang hệ thống cũ trước khi năng lượng tái tạo đi vào hoạt động hoàn toàn.

Các nhà hoạch định chính sách vẫn bị ám ảnh bởi tình trạng thiếu điện trong năm 2021-2022 liên quan đến giá cả, nhu cầu, vấn đề lưới điện và thời tiết khắc nghiệt. Dù cải tiến lưới điện và lưu trữ giúp ngăn tình trạng đó lặp lại, nhà chức trách đang hạn chế rủi ro thông qua công suất nhiệt điện than mới.

Theo David Fishman, chuyên gia về năng lượng tại công ty tư vấn Lantau Group, nhu cầu điện của Trung Quốc tăng nhanh hơn tốc độ lắp đặt năng lượng tái tạo. Điều đó có thể thay đổi vào năm 2025 khi năng lượng tái tạo cuối cùng đã đáp ứng mức tăng trưởng nhu cầu điện trong nửa đầu năm. Tuy nhiên, nhiều công ty nhận thấy sản xuất điện từ than đá vẫn mang lại lợi nhuận.

Vấn đề lưới điện và truyền tải cũng khiến nhiệt điện than trở nên hấp dẫn. Sản xuất năng lượng tái tạo quy mô lớn thường nằm ở khu vực hẻo lánh cách xa người tiêu dùng. Truyền tải lượng điện đó qua khoảng cách xa làm tăng chi phí và thúc đẩy địa phương tự phát triển năng lực sản xuất điện. Trung Quốc đang cải thiện cơ sở hạ tầng để trao đổi điện dài hạn nhưng chắc chắn chưa đáp ứng yêu cầu.

Các thách thức khác bao gồm chấm dứt chính sách hỗ trợ buộc nhiều dự án năng lượng tái tạo mới phải cạnh tranh trên thị trường. Theo Fishman, nhu cầu năng lượng xanh không đủ để duy trì mở rộng công suất dù chính phủ có thể điều chỉnh thông qua yêu cầu các công ty sử dụng nhiều nguồn tái tạo hơn. Trung Quốc đặt mục tiêu sản xuất 3.600 gigawatt (GW) điện gió và điện mặt trời vào năm 2035, nhưng công suất đó có thể không đáp ứng nhu cầu trong tương lai, dẫn tới nguy cơ phải tăng thêm nhiệt điện than.

An Khang (Theo AFP), VNEXPRESS