Ngân hàng tăng tốc 'bơm vốn', lãi suất chịu sức ép

Tín dụng tăng trưởng mạnh, tốc độ huy động vốn không theo kịp, cộng thêm áp lực tỷ giá, thế nhưng lãi suất cho vay vẫn tiếp tục giảm giúp dòng vốn tín dụng chảy vào doanh nghiệp, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế...

Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cho rằng, mặt bằng lãi suất thời gian tới chịu nhiều sức ép, một phần do mặt bằng lãi suất cho vay giảm sâu thời gian qua, một phần do cầu vốn dự kiến tăng cao trong khi huy động vốn đang bị cạnh tranh từ các kênh đầu tư khác.

3 yếu tố tạo sức ép lên lãi suất

Trong báo cáo gửi tới Quốc hội về việc thực hiện một số nghị quyết của Quốc hội khoá XIV và khoá XV về giám sát chuyên đề và chất vấn lĩnh vực ngân hàng, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng đánh giá lãi suất và tỷ giá khả năng tiếp tục chịu áp lực lớn từ các yếu tố phức tạp trên thị trường quốc tế. Trong đó, sức ép với lãi suất chủ yếu từ 3 nguyên nhân.

Thứ nhất, lãi suất cho vay đã có xu hướng giảm sâu thời gian qua. Thứ hai, mặt bằng lãi suất thế giới có xu hướng giảm, tuy nhiên lãi suất của Cục dự trữ liên bang Mỹ (Fed) vẫn ở mức cao và thị trường tài chính toàn cầu khó đoán định dưới tác động từ chính sách thuế quan của Mỹ. Thứ ba, nhu cầu vốn tín dụng cho sản xuất, kinh doanh, tiêu dùng dự kiến gia tăng, trong khi huy động vốn toàn hệ thống tổ chức tín dụng (TCTD) có thể bị ảnh hưởng và cạnh tranh từ các kênh đầu tư khác.

Ghi nhận trên thị trường, đến nay, mặt bằng lãi suất huy động duy trì ổn định ở mức thấp. Điều này diễn ra bất chấp tăng trưởng tín dụng tiếp tục tăng mạnh khi dự kiến tới hết quý III/2025, dư nợ tín dụng toàn hệ thống tăng gần 14%.

Đáng chú ý, lãi suất của nhóm các ngân hàng thương mại quốc doanh - chiếm hơn 50% thị phần vẫn giữ ổn định ở mức 4,7%/năm.

Tính đến thời điểm hiện nay, có 3 ngân hàng đã công bố kết quả kinh doanh 9 tháng, trong đó tăng trưởng tín dụng rất cao. Cụ thể, VPBank cho biết dư nợ tín dụng hợp nhất của VPBank đạt gần 912.000 tỷ đồng, tăng 28,4% nhờ đóng góp từ cả ngân hàng mẹ và các công ty thành viên. Trong đó, tín dụng của ngân hàng riêng lẻ ở mức 813.000 tỷ đồng.

Trong khi đó, Agribank đạt trên 1,92 triệu tỷ đồng, trong đó gần 65% dư nợ cho vay phục vụ phát triển "tam nông". Tại Nam A Bank, dư nợ tín dụng tăng hơn 30.000 tỷ đồng, tương đương tăng hơn 17,88%.

Lãnh đạo nhiều ngân hàng cho biết, tốc độ tăng trưởng huy động vốn 9 tháng đầu năm nay tăng gấp 5-6 lần so với cùng kỳ năm ngoái. Ngân hàng đẩy mạnh huy động vốn không chỉ phục vụ nhu cầu tăng trưởng tín dụng những tháng đầu năm, mà còn chuẩn bị nguồn vốn phục vụ nhu cầu vốn tăng cao quý cuối năm.

Sau khi một loạt ngân hàng tặng thêm lãi suất cho khách hàng gửi tiền như một cách tăng lãi suất không chính thức, từ đầu tháng 10 đến nay, đã có 5 ngân hàng trong nước chính thức tăng lãi suất huy động thông qua việc điều chỉnh biểu lãi suất, gồm: GPBank, Vikki Bank, Bac A Bank, NCB và VCBNeo.

Trước đó, thống kê của Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam cho thấy, trong tháng 9/2025, chỉ có 2 ngân hàng thương mại điều chỉnh lãi suất huy động: Vikki Bank tăng từ 0,1-0,15 điểm % đối với lãi suất tiền gửi trực tuyến kỳ hạn 1-13 tháng; GPBank điều chỉnh giảm lãi suất huy động cho toàn bộ kỳ hạn tiền gửi trực tuyến. 

Công ty chứng khoán MBS cho rằng: "Việc mặt bằng lãi suất huy động duy trì ổn định dù tín dụng tăng tốc nhờ tình hình thanh khoản hệ thống khá dồi dào, hỗ trợ ngân hàng duy trì mặt bằng lãi suất ở mức thấp để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Lãi suất cho vay bình quân tính đến hết tháng 8 đã giảm 0,56 điểm % so với cuối năm ngoái, về mức 6,38%/năm”.

Lãi suất dự báo giảm nhẹ

NHNN dự báo tăng trưởng tín dụng trong năm nay có thể lên tới 19-10%. Trong bối cảnh hệ thống ngân hàng phải tăng bơm vốn ra nền kinh tế để hỗ trợ tăng trưởng, các chuyên gia cho rằng khả năng lãi suất giảm thêm trong nửa cuối năm nay là rất khó, nhất là khi lãi suất và tỷ giá đều đang chịu sức ép lớn.

Bởi, để duy trì được mặt bằng lãi suất huy động và cho vay ở mức thấp, suốt từ năm 2023 đến nay, NHNN đã điều hành lãi suất giảm sâu. Trong năm 2023, NHNN đã điều chỉnh giảm 4 lần các mức lãi suất với mức giảm 0,5 - 2,0%/năm, qua đó định hướng giảm mặt bằng lãi suất cho vay của thị trường, tăng khả năng tiếp cận vốn của doanh nghiệp và người dân, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Theo đó, mặt bằng lãi suất cho vay bình quân của toàn hệ thống TCTD đối với các khoản cho vay mới và cũ còn dư nợ đã giảm mạnh trong năm 2023-2024 (năm 2023 giảm 1,1%/năm, năm 2024 giảm 1,24%/năm); các TCTD đã công bố thông tin lãi suất cho vay trên website nhằm cung cấp thông tin cho khách hàng tham khảo khi tiếp cận vốn vay.

Đến ngày 30/9/2025, lãi suất cho vay bình quân đối với các giao dịch phát sinh mới của các ngân hàng thương mại ở mức 6,54%/năm, giảm 0,4%/năm so với cuối năm 2024.

Hiện tại, theo khảo sát lãi suất cho vay bình quân tại BIDV đang ở mức 5,48%/năm; tại VietinBank, lãi suất cho vay bình quân còn 5,17%/năm; tại Agribank, lãi suất cho vay bình quân được ghi nhận ở mức 6,4%/năm...

Lãi suất được nhận định sẽ chịu nhiều sức ép trong thời gian tới. Tuy nhiên, kết quả cuộc điều tra Xu hướng kinh doanh của các TCTD quý IV/2025 vừa được Vụ Dự báo, Thống kê  Ổn định tiền tệ, tài chính (NHNN) công bố cho thấy các TCTD dự báo tình hình thanh khoản sẽ tiếp tục cải thiện trong quý IV/2025 và cả năm 2025 so với năm 2024.

Theo ước tính của các TCTD, trong quý III/2025 và cả quý IV/2025, mặt bằng lãi suất huy động vốn VND duy trì ổn định, trong khi mặt bằng lãi suất cho vay VND tiếp tục xu hướng giảm nhẹ. Tính đến cuối năm 2025 so với cuối năm 2024, các TCTD dự báo mặt bằng lãi suất huy động duy trì tương đối ổn định và mặt bằng lãi suất cho vay được kỳ vọng giảm nhẹ đối với cả lãi suất cho vay ngắn hạn và lãi suất cho vay trung, dài hạn.

Các TCTD kỳ vọng huy động vốn toàn hệ thống tăng bình quân 3,8% trong quý IV/2025 và tăng 13,8% trong năm 2025, thấp hơn tốc độ tăng trưởng dư nợ tín dụng toàn hệ thống 5,1% trong quý IV/2025 và 16,8% trong năm 2025.

Như vậy, trước mắt, tín dụng sẽ phải “gánh” nhiệm vụ nặng nề trong hỗ trợ tăng trưởng. Song, về lâu dài, các chuyên gia kiến nghị, Việt Nam cần chuyển dịch sang các mô hình tăng trưởng dựa nhiều hơn vào tăng năng suất, công nghệ, hơn là vốn. Riêng về vốn, phải có chiến lược và giải pháp hiệu quả để phát triển thị trường vốn, giảm sự phụ thuộc vào tín dụng.

Thanh Hoa, VNBUSINESS