Cú 'sập' thị trường tiền số đêm 10/10 khủng khiếp thế nào: 1,6 triệu tài khoản trên thế giới về 0, hơn 19 tỷ USD bị thanh lý chỉ trong 24 giờ
- OFREZH EDITOR
- 22 thg 10
- 9 phút đọc
(PLO)-Thị trường tiền số toàn cầu vừa trải qua một đợt bán tháo kinh hoàng, xóa sổ hàng tỉ USD giá trị vốn hóa và gây ra tổn thất nặng nề cho các nhà đầu tư.
Sự kiện này một lần nữa gióng lên hồi chuông cảnh báo về tính biến động cao, thiếu minh bạch và rủi ro hệ thống của thị trường tài sản số chưa được kiểm soát.
Cú sốc trên thị trường tiền số
Thị trường tiền số toàn cầu, dẫn đầu là Bitcoin, vừa trải qua một đợt bán tháo kỷ lục, khiến giá Bitcoin có thời điểm trượt xuống dưới mức 104.000 USD, sau khi đã chạm mức cao gần 125.000 USD trước đó.
Nguyên nhân Bitcoin suy giảm là do hoạt động chốt lời kéo dài trên thị trường tiền mã hóa, được thúc đẩy bởi tâm lý thận trọng của nhà đầu tư. Tâm lý này xuất phát từ sự không chắc chắn của căng thẳng thương mại Mỹ - Trung, chính sách lãi suất và nỗi lo về một đợt điều chỉnh toàn cầu.
Các nhà phân tích kỹ thuật đang theo dõi sát sao mức tâm lý 100.000 USD. Nếu Bitcoin phá vỡ dưới các mức này, thị trường có thể đối mặt với một đợt điều chỉnh sâu hơn kể từ giữa năm ngoái.
Tuy nhiên, giới đầu tư vẫn nhớ như in sự kiện cách đây một tuần. Thời điểm đó, chỉ trong vòng 24 giờ, ước tính hơn 19 tỉ USD giá trị các vị thế tiền mã hóa đã bị thanh lý. Đây được gọi là sự kiện thanh lý trong một ngày lớn nhất trong lịch sử thị trường tiền mã hóa, ảnh hưởng đến hơn 1,6 triệu nhà đầu tư.
Nhiều nhà đầu tư này đã sử dụng đòn bẩy tài chính trên sàn giao dịch Binance để khuếch đại lợi nhuận, nhưng cũng đẩy họ đến những khoản lỗ kỷ lục.
Các altcoin (thuật ngữ chỉ tất cả các loại tiền mã hóa khác ngoài Bitcoin) chịu thiệt hại nặng nề hơn nhiều, đặc biệt là những đồng được giao dịch trên Binance, với nhiều đồng giảm 99,99-100% chỉ trong vài phút. Có thể kể ra như Cosmos (ATOM), IoTeX (IOTX), và Enjin (ENJ), mà giá của chúng trên Binance đã chạm mức 0 trong thời gian ngắn.
Khi giá tiền số bắt đầu giảm, hệ thống của Binance tự động bán các altcoin được sử dụng làm tài sản thế chấp để bù đắp các khoản lỗ. Điều này gây ra thêm áp lực bán, đẩy giá giảm nhanh hơn nữa.
Khi giá lao dốc, hệ thống giao dịch của Binance trở nên quá tải. Một số người dùng báo cáo tài khoản bị treo, lệnh cắt lỗ (stop-loss) không khớp, và các giao dịch bị trì hoãn.
Đồng thời, một số nhà phân tích cho rằng các nhà tạo lập thị trường như Wintermute đã rút thanh khoản khỏi Binance do những sự chậm trễ này. Điều đó có nghĩa là không còn lệnh mua nào trong một vài khoảnh khắc, do đó hệ thống đã hiển thị giá "bằng 0" cho một số đồng tiền số, mặc dù các token này vẫn còn giá trị ở những nơi khác.
Một sự cố sụp đổ nhanh tương tự đã xảy ra vào năm 2017, khi Ethereum giảm xuống còn 0,10 USD trên sàn GDAX sau một loạt các lệnh bán tự động ồ ạt.
Nghị quyết số 5/2025 là một dấu mốc quan trọng, đánh dấu bước chuyển từ nhận thức sang hành động trong việc xây dựng khung chính sách cho tài sản mã hóa tại Việt Nam.
Hướng đến sự bền vững
Ông Trần Hoàng Sơn, Giám đốc chiến lược thị trường VPBankS Research cho biết, thị trường tiền mã hóa, đặc biệt là Bitcoin, có biên độ biến động quá rộng, có thể là 5-10% chỉ trong một phiên, thậm chí có những altcoin rơi đến 80-90% trong vài ngày.
Khi sự biến động lớn này kết hợp với tỷ lệ đòn bẩy cao trên các sàn giao dịch tập trung như Binance, khả năng bị thanh lý là rất cao. Thực tế, với mức đòn bẩy quá lớn, không có một "chiếc áo giáp" nào có thể giúp nhà đầu tư trụ vững trước những cú sập nhanh như vậy.
Biến động lớn chỉ thích hợp cho những nhà đầu tư mạo hiểm và có khả năng chịu đựng rủi ro cực cao, có công cụ cắt lỗ nghiêm ngặt. Nếu giao dịch phái sinh trong những phiên thị trường hỗn loạn sẽ dẫn đến xác suất bị thanh lý gần như chắc chắn.
Chính vì những rủi ro khó lường này, đầu tư dài hạn là chiến lược bền vững nhất. Hoặc có thể thực thi chiến lược mua trung bình giá (DCA) liên tục trong một khoảng thời gian dài vẫn là cách tiếp cận được đề xuất. Những nhà đầu tư áp dụng DCA trong vài năm qua hầu hết đã có lợi nhuận tốt.
Việt Nam, một trong những quốc gia có tỷ lệ người dùng tiền mã hóa lớn nhất thế giới, đang đứng trước một thời điểm then chốt để thể hiện vai trò quản lý và định hướng. Nghị quyết số 5/2025 đã đặt ra mục tiêu rõ ràng về việc phát triển nền kinh tế số ổn định và bền vững, trong đó có việc nghiên cứu và ứng dụng công nghệ chuỗi khối (blockchain) và tài sản số.
Cú sập trên thị trường tiền số vừa qua đã cho thấy, sự ổn định và bền vững phải là ưu tiên hàng đầu, và chỉ có một khung pháp lý vững chắc mới có thể biến công nghệ tiền số thành động lực phát triển kinh tế số theo đúng tinh thần mà Nghị quyết số 5 đã đề ra.
Tiến sĩ Phạm Nguyễn Anh Huy, Đại học RMIT Việt Nam cho biết, Nghị quyết số 5 là một dấu mốc quan trọng, đánh dấu bước chuyển từ nhận thức sang hành động trong việc xây dựng khung chính sách cho tài sản mã hóa tại Việt Nam.
Về mặt ý nghĩa, đây là lần đầu tiên Chính phủ xác lập một cơ chế thí điểm có định hướng, cho phép thử nghiệm, giám sát và đánh giá hoạt động phát hành, giao dịch và quản lý tài sản mã hóa trong một môi trường được kiểm soát.
Điều này giúp lấp đầy khoảng trống pháp lý vốn tồn tại nhiều năm qua, đồng thời tạo hành lang để các doanh nghiệp công nghệ, tổ chức tài chính và nhà đầu tư tham gia một cách minh bạch, có trật tự hơn.
“Nhà nước cần xây dựng quy trình cấp phép rõ ràng, có tiêu chuẩn kỹ thuật và an toàn thông tin cụ thể đối với các sàn giao dịch, tổ chức lưu ký và đơn vị phát hành. Tôi cũng đề xuất thiết lập cơ chế sandbox mở rộng để hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ và khởi nghiệp công nghệ tài chính, giúp họ tiếp cận hướng dẫn kỹ thuật, mẫu báo cáo và tiêu chuẩn kiểm toán hợp đồng thông minh.
"Cuối cùng, Chính phủ nên bắt đầu chuẩn bị từ sớm cho giai đoạn sau 2028, bằng cách tổng kết kết quả thí điểm, tham khảo kinh nghiệm quốc tế và tiến hành soạn thảo khung pháp luật toàn diện, đảm bảo Việt Nam vừa bảo vệ được lợi ích quốc gia vừa thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực tài chính số” – Tiến sĩ Phạm Nguyễn Anh Huy khuyến nghị.
Trước khi đi ngủ tối 10 tháng 10, anh Minh — một nhà đầu tư crypto có nhiều năm kinh nghiệm — vẫn thấy mọi thứ trong tầm kiểm soát. Bitcoin khi đó đang giao dịch quanh 120.000 USD, cao hơn đáng kể so với vùng mua của anh. Vị thế Long 20x vẫn xanh, tài khoản vẫn ở mức khiến anh cảm thấy tự tin, an toàn. Anh tắt điện thoại, tự nhủ sáng mai có thể sẽ chốt một phần lợi nhuận.
Nhưng khi thức dậy, thứ đập vào mắt anh không phải là biểu đồ giá, mà là một email từ Binance với dòng mở đầu mà không một nhà đầu tư nào muốn đọc: "We regret to inform you that…" — chúng tôi rất tiếc phải thông báo rằng toàn bộ vị thế của bạn đã bị thanh lý do không đáp ứng yêu cầu ký quỹ. Anh bật dậy, mở ứng dụng kiểm tra lại: số dư về 0, tất cả lệnh đã bị đóng. Không có lỗi hệ thống nào cả, chỉ đơn giản là giá đã rơi quá nhanh trong đêm, xuyên qua mức thanh lý trước khi anh kịp trở tay.
"Tối qua mọi thứ vẫn ổn, sáng dậy thì không còn gì cả. Tay trắng mất rồi", anh kể lại trên một nhóm chat sáng 12/10, tâm trạng vẫn chưa hết bàng hoàng.
Câu chuyện của anh Minh chỉ là một trong 1,6 triệu tài khoản trên toàn thế giới bị thanh lý trong đêm 10/10, rạng sáng 11/10 vừa qua, một con số kỷ lục. Trong vòng chưa đầy 24 giờ, tổng giá trị vị thế bị quét sạch trên các sàn giao dịch tiền số đã vượt 19 tỷ USD, đánh dấu sự kiện thanh lý lớn nhất trong lịch sử thị trường crypto.
Theo dữ liệu từ CoinGlass, Blockworks và CoinDesk, sự kiện này khởi phát sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump bất ngờ tuyên bố áp thuế 100% lên hàng hóa công nghệ nhập khẩu từ Trung Quốc, đồng thời tăng cường kiểm soát xuất khẩu phần mềm. Thông tin được công bố vào khoảng rạng sáng theo giờ Việt Nam, ngay lập tức tạo ra cú sốc tâm lý trên toàn thị trường tài chính. Crypto — vốn đang ở trong giai đoạn tăng giá kéo dài nhiều tuần với lượng vị thế Long đòn bẩy cao — trở thành nơi chịu phản ứng mạnh nhất.
Chỉ vài phút sau khi tin được phát đi, giá Bitcoin bắt đầu trượt xuống. Từ mốc 120.000 USD, giá nhanh chóng xuyên thủng 115.000 rồi 110.000 USD và chạm đáy 102.000 USD trước khi bật lại. Cú rơi thảm khốc khiến các lệnh Long bị buộc phải đóng vị thế. Khi các vị thế này bị thanh lý hàng loạt, chuỗi bán lan rộng như hiệu ứng domino. Theo thống kê của CoinGlass, chỉ trong giờ tồi tệ nhất, khoảng 7 tỷ USD vị thế đã bị ép phải đóng, kéo toàn bộ thị trường vào vòng xoáy giảm giá.
Tổng cộng trong ngày, hơn 19 tỷ USD vị thế đã bị thanh lý, trong đó khoảng 16,7 tỷ USD là thanh lý các lệnh Long. Bitcoin dẫn đầu với 5,34 tỷ USD vị thế Long bị xóa, tiếp theo là Ethereum với 4,39 tỷ USD, Solana khoảng 2 tỷ USD, cùng hàng loạt altcoin khác bị cuốn vào đợt bán tháo. Tổng vốn hóa thị trường crypto giảm gần 9% chỉ trong một ngày, theo Blockworks.
Một điểm nổi bật của sự kiện này là vai trò của Hyperliquid — sàn giao dịch phái sinh đang nổi lên nhanh chóng. Riêng trên nền tảng này, khoảng 10,3 tỷ USD vị thế bị thanh lý, trong đó 9,3 tỷ USD là Long. Theo CoinDesk, hơn 6.300 ví bị ảnh hưởng, và hơn 1.000 tài khoản trong số đó bị "quét sạch" hoàn toàn chỉ trong vài giờ.
Tác động cũng lan sang các sàn lớn như Binance, Bybit và OKX. Trong giai đoạn cao điểm, độ sâu thị trường sụt giảm, spread giãn mạnh, hệ thống khớp lệnh chậm, nhiều người dùng phản ánh tình trạng báo giá trễ. Binance sau đó thông báo sẽ xem xét bồi thường cho những trường hợp bị ảnh hưởng bởi lỗi báo giá trong đêm biến động.
Các hãng tin quốc tế đồng loạt gọi đây là "largest liquidation event in crypto history". Bloomberg và Economic Times nhấn mạnh quy mô của cú sập vượt xa các đợt điều chỉnh năm 2020 và 2021. CoinDesk thì phân tích rằng đây là kết quả của một cú sốc vĩ mô bất ngờ kết hợp với cấu trúc đòn bẩy mong manh trong thị trường.
Bình luận