Cây Ms Nữ Hoàng – ‘viên ngọc mới’ của dược liệu Việt Nam

Ngày 31/7/2025, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã chấp nhận bảng tự công bố lưu hành giống cây trồng mới và đăng tải thông tin trên cổng thông tin điện tử của Cục đối với cây dương đề nhăn Ms Nữ Hoàng (hồng sâm). Đây là cây dược liệu mới nhất có tên khoa học là Rumex crispus L. có phạm vi lưu hành trên cả nước.

Cây Ms Nữ Hoàng do GS.TS Võ Thị Ngọc – nhà khoa học xuất sắc toàn cầu, Giám đốc Công ty TNHH Lương Thực Ms Thiên Ngọc (Vĩnh Long) là tác giả chính và cũng đã được Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật chấp nhận đơn đăng ký bảo hộ giống cây trồng năm 2022.

GS.TS Võ Thị Ngọc - người nghiên cứu sâu về cây Ms Nữ Hoàng. Ảnh: Minh Đảm.

Kết quả phân tích từ Viện Dược liệu, Viện Kiểm nghiệm An toàn vệ sinh thực phẩm Quốc gia (Bộ Y tế) và phòng thí nghiệm CASE cho thấy cây dương đề nhăn Ms Nữ Hoàng (Rumex crispus L.) (gọi tắt là MS Nữ Hoàng hay Nữ Hoàng Hồng Sâm) sở hữu thành phần hóa học ấn tượng. Trong củ chứa 2,3% saponin toàn phần, 14,4% polysaccharid, 13,6% polyphenol, 0,4% flavonoid. Lá có saponin lên tới 7,4% cùng 7% polysaccharid, 14,4% polyphenol và 0,5% flavonoid. Ngoài ra, cả lá và củ đều giàu vitamin C, vitamin K, phosphor và acid amin.

Điểm khác biệt quan trọng là “sâm Nữ Hoàng” không chứa ginsenosides – hoạt chất đặc trưng của nhóm Panax (sâm Ngọc Linh, sâm Hàn Quốc), nhưng lại vượt trội ở hàm lượng polysaccharid và polyphenol Flavonoids - ba nhóm chất có khả năng chống oxy hóa mạnh, bảo vệ tim mạch và tăng cường miễn dịch. Đây là “dấu vân tay” tạo nên bản sắc riêng cho giống cây dược liệu này.

Nghiên cứu hiện đại cho thấy, các nhóm hoạt chất trong loài cây này có thể phát triển thành nhiều dòng sản phẩm như thực phẩm chức năng (trà thảo dược sấy khô, viên nang chiết xuất polyphenol, đồ uống bổ sung năng lượng), dược mỹ phẩm (kem dưỡng, serum chống lão hóa, sản phẩm chăm sóc da), dược phẩm hỗ trợ (tăng sức bền, hỗ trợ phục hồi sau bệnh, sản phẩm dành cho người cao tuổi).

Bà Võ Thị Ngọc được Trường Đại học Quốc tế Hoa Kỳ phong giáo sư danh dự nhờ nghiên cứu cây Ms Nữ Hoàng. Ảnh: Nhân vật cung cấp.

Nếu so sánh với sâm nhập khẩu, lợi thế của “sâm Nữ Hoàng” là thời gian sinh trưởng ngắn, giá thành thấp và nguồn nguyên liệu trong nước, gần gũi với từng gia đình, như cây rau nhiều dinh dưỡng từ lá, củ cho từng bữa ăn và có thể phát triển vùng nguyên liệu dồi dào trong mọi kiện khí hậu.

Trong khi một kg sâm Ngọc Linh khô có thể lên tới 80 - 100 triệu đồng, sâm Hàn Quốc 4 - 6 triệu đồng/kg, thời gian sinh trưởng dài thì "sâm Nữ Hoàng" có nhiều tiềm năng phát triển quy mô lớn đáp ứng nhu cầu cho các nhà máy triết xuất các hoạt chất quan trọng phục vụ cho ngành y dược, đủ sức cạnh tranh cả ở thị trường nội địa và xuất khẩu.

Việt Nam có nhiều vùng sinh thái phù hợp với “sâm Nữ Hoàng”, đặc biệt ở các tỉnh miền núi phía Bắc và một số khu vực Tây Nguyên. Việc quy hoạch và phát triển vùng trồng gắn với chuỗi giá trị khép kín từ giống, canh tác, thu hái đến chế biến sẽ giúp đảm bảo sản lượng ổn định, chất lượng đồng đều và truy xuất nguồn gốc minh bạch.

“Sâm Nữ Hoàng” có tiềm năng trở thành cây trồng giúp nhiều nông hộ thoát nghèo, nhưng để hiện thực hóa cần sự chung tay của Nhà nước, doanh nghiệp và nhà khoa học.

Nếu thực hiện đúng hướng, Việt Nam hoàn toàn có thể đưa “sâm Nữ Hoàng” trở thành sản phẩm chủ lực, sánh ngang với các thương hiệu sâm lớn trên thế giới, vừa nâng cao giá trị kinh tế nông nghiệp, góp phần vào xóa nghèo, làm giàu cho người dân, vừa khẳng định vị thế dược liệu Việt Nam trên bản đồ toàn cầu.