Những Sinh Vật “Ngoài Hành Tinh” Dưới Đáy Đại Dương: Tôm Hồng Pastel, Mực Trong Suốt...

Tại độ sâu 3,2 km dưới mặt nước biển, ngoài khơi Argentina, ẩn chứa một hẻm vực khổng lồ sâu gấp đôi Grand Canyon. Dưới đáy vực Mar del Plata, thế giới sinh vật kỳ dị hiện ra như một “lễ hội sinh vật ngoài hành tinh”: những con tôm hùm màu hồng pastel, mực trong suốt mọc “sừng”, cua hoàng đế lầm lũi mang theo hàng trăm con hà bám trên mai, và một loài mực ma trơi vừa ngộ nghĩnh vừa lạ mắt.

Trong suốt tháng 7 và 8 năm 2025, nhóm nghiên cứu trên tàu Falkor (too) của Viện Hải dương học Schmidt (Schmidt Ocean Institute) đã dùng robot để khám phá đáy vực này. Kết quả là họ ghi nhận hàng chục loài sinh vật kỳ lạ, trong đó có hơn 40 loài có khả năng là hoàn toàn mới đối với khoa học.

“Đại dương sâu là một nơi tràn đầy sự sống, không chỉ về số lượng mà còn ở sự đa dạng của các loài,” - Tiến sĩ Daniel Lauretta, Bảo tàng Khoa học Tự nhiên Argentina, trưởng nhóm thám hiểm cho biết.

Một khu vực mà ông đặc biệt ấn tượng được ông gọi là “Cánh đồng củ dền” (Beet Field), nơi đáy biển phủ kín san hô tám cánh màu đỏ sậm, tua tủa như những nhánh cây dưới nước. Trong khi đó, cộng đồng mạng xem trực tiếp chuyến lặn lại tỏ ra thích thú với một con sao biển có hình dáng giống hệt nhân vật Patrick Star trong SpongeBob SquarePants.

Hành trình quay lại “vực thẳm” với công nghệ mới

Đoàn khoa học từng đến Mar del Plata vào năm 2012 và 2013, khi đó, họ chỉ có thể thu mẫu bằng lưới kéo và thiết bị đánh bắt cơ học. Dù khi ấy đã phát hiện vài loài mới, nhưng chỉ khi đến nay, với công nghệ robot lặn hiện đại, họ mới có thể khảo sát trọn vẹn hệ sinh thái nơi đây, ở độ sâu gần 3.000 mét.

Khu vực này nằm cách bờ đông bắc Argentina khoảng 305 km, là nơi giao nhau giữa hai dòng hải lưu mạnh, gồm một dòng nước ấm, mặn chảy từ vùng nhiệt đới xuống, và một dòng nước lạnh, giàu dinh dưỡng dâng lên từ Nam Cực. Các hẻm vực dưới biển như Mar del Plata hoạt động như “phễu sinh học”, tập trung và khuấy trộn hai dòng nước này, tạo ra môi trường lý tưởng cho vô số sinh vật phát triển.

“Sự hội tụ này tạo nên một trong những vùng biển năng động nhất hành tinh, thúc đẩy năng suất sinh học cao và nuôi dưỡng đa dạng sinh học phi thường,” - Tiến sĩ Jonathan Flores, nhà nghiên cứu sau tiến sĩ tại Hội đồng Khoa học và Kỹ thuật Quốc gia Argentina (CONICET) nhận định.

Dù không trực tiếp tham gia chuyến đi, Flores đã theo dõi các buổi phát sóng trực tiếp của robot lặn và xác nhận rằng nhiều loài được ghi hình có thể là đặc hữu, không tồn tại ở bất kỳ nơi nào khác trên Trái Đất.

“Các hẻm vực dưới biển là những điểm nóng đa dạng sinh học, đóng vai trò then chốt trong cân bằng hệ sinh thái. Tuy nhiên, chúng ta vẫn biết rất ít về chúng,” ông nói. “Việc tiếp tục khám phá là cấp thiết, để ghi nhận các loài trước khi chúng biến mất, hiểu cách các hệ sinh thái này phản ứng với biến đổi môi trường, và cung cấp dữ liệu cho công tác bảo tồn.”

“Thế giới màu hồng” trong bóng tối vực sâu

Khi robot lặn xuống sâu, màn hình hiện lên toàn sắc hồng, không phải do ánh sáng nhân tạo, mà bởi chính màu sắc tự nhiên của sinh vật nơi đây. Một con bạch tuộc mẹ ôm trứng giữa rừng san hô hồng cam; những con tôm hùm hồng phấn di chuyển thành đàn; cua đỏ thẫm và sứa lược ánh lên trong màn đêm sinh học. Một số loài san hô màu đào được cho là chưa từng được mô tả trước đây.

Màu sắc rực rỡ này thực ra là lớp ngụy trang hoàn hảo trong bóng tối của đại dương sâu, ánh sáng đỏ không thể xuyên xuống, khiến các sinh vật đỏ gần như tàng hình trước kẻ săn mồi.

Cuộc đua xác định danh tính sinh vật mới

Một số mẫu vật đã được thu về phòng thí nghiệm để phân tích di truyền, nhằm xác nhận có phải là loài mới hay không.

“Một trong những cách xác định là dựa vào mã ADN, phân tích tự một đoạn ADN ty thể,”, Nhà sinh vật học Mike Vecchione thuộc Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Hoa Kỳ (NOAA) giải thích.

Tuy nhiên, ông cho biết quy trình này có thể kéo dài nhiều năm. “Một số loài dưới đáy biển được mô tả từ lâu, nhưng ADN của chúng chưa từng được giải trình tự, khiến việc so sánh trở nên phức tạp.”

Theo Tiến sĩ Flores, điều đó không có gì bất thường: “Phát hiện nhiều loài mới tiềm năng chỉ trong vài tuần là chuyện thường thấy trong nghiên cứu đại dương sâu, đơn giản vì những hệ sinh thái này vẫn gần như chưa được con người chạm tới.”

Vẫn còn cả một “hành tinh khác” dưới đáy biển

Chuyến thám hiểm Mar del Plata Canyon đã mở ra một cái nhìn mới về sự phong phú của thế giới sinh vật dưới đáy đại dương, nơi mà mỗi lần lặn xuống lại là một lần đối mặt với điều chưa biết. Từ những con mực trong suốt có “sừng” đến tôm hùm hồng pastel, tất cả như nhắc nhở chúng ta rằng hành tinh này vẫn còn vô số bí ẩn chưa được khám phá.

Như lời Tiến sĩ Lauretta kết luận: “Mỗi mét vuông đáy biển có thể ẩn chứa một câu chuyện tiến hóa hàng triệu năm. Chúng ta mới chỉ bắt đầu đọc chương đầu tiên.”

THEO TINHTE