Việt Nam thuộc nhóm nước có tỷ lệ đột quỵ cao nhất Đông Nam Á

Việt Nam đang đối mặt với gánh nặng lớn từ đột quỵ, nguyên nhân gây tử vong hàng đầu, với tỷ lệ mắc thuộc nhóm cao nhất khu vực Đông Nam Á.

Đáng lo ngại, số ca đột quỵ ở người trẻ đang ngày càng gia tăng, đặt ra yêu cầu cấp thiết về tầm soát, can thiệp sớm và mở rộng mạng lưới điều trị trên toàn quốc.

Những năm gần đây, Việt Nam đã đạt được nhiều tiến bộ trong việc xây dựng mạng lưới chăm sóc và điều trị đột quỵ.

Tại Hội nghị Liên minh Đột quỵ Toàn cầu năm 2025 vừa diễn ra, GS-TS.Trần Văn Thuấn, Thứ trưởng Bộ Y tế, cho biết, đột quỵ hiện là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu tại Việt Nam.

Theo số liệu từ Báo cáo Gánh nặng bệnh tật toàn cầu năm 2019, Việt Nam ghi nhận tới 135.999 ca tử vong do đột quỵ, đứng đầu trong nhóm các bệnh lý tim mạch. Tỷ lệ mắc mới ước tính khoảng 222 ca trên 100.000 dân mỗi năm, trong khi tỷ lệ hiện mắc lên đến 1.541 trên 100.000 dân, thuộc nhóm cao nhất khu vực Đông Nam Á.

Thứ trưởng Trần Văn Thuấn nhận định, những năm gần đây, Việt Nam đã đạt được nhiều tiến bộ trong việc xây dựng mạng lưới chăm sóc và điều trị đột quỵ.

Từ chỉ 12 đơn vị vào năm 2016, đến nay cả nước đã có 150 đơn vị điều trị đột quỵ. Các phương pháp điều trị hiện đại như tiêu sợi huyết và lấy huyết khối bằng dụng cụ cơ học đã được triển khai thường quy tại nhiều bệnh viện tuyến tỉnh và trung tâm y tế lớn.

Tuy vậy, việc điều trị đột quỵ tại Việt Nam vẫn còn gặp nhiều khó khăn, chủ yếu do người bệnh đến viện muộn, vượt quá "thời gian vàng" để can thiệp hiệu quả.

Bên cạnh đó, hệ thống cấp cứu trước viện còn chưa đồng bộ, thiếu các đơn vị phản ứng nhanh chuyên biệt về đột quỵ, đồng thời vẫn tồn tại sự chênh lệch rõ rệt về năng lực điều trị giữa các vùng miền.

Trước thực tế đó, ngành Y tế đang nỗ lực ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong chẩn đoán hình ảnh, xây dựng hệ thống dự báo nguy cơ đột quỵ, phát triển mạng lưới cấp cứu từ xa nhằm rút ngắn thời gian xử trí và cá thể hóa điều trị cho từng người bệnh.

GS-TS.Trần Văn Thuấn nhấn mạnh rằng Việt Nam cần tiếp tục mở rộng mạng lưới các đơn vị đột quỵ đạt chuẩn trên toàn quốc. Mạng lưới này sẽ được phát triển theo mô hình "trung tâm - vệ tinh", đặc biệt ưu tiên tại các vùng sâu, vùng xa, khu vực khó khăn, để tăng cường hỗ trợ chuyên môn giữa các tuyến.

Bên cạnh đó, việc đào tạo nhân lực tuyến cơ sở được xác định là nhiệm vụ then chốt, góp phần rút ngắn thời gian phản ứng và tối ưu hóa “thời gian vàng” trong điều trị.

Thứ trưởng Bộ Y tế cũng cho biết, Bộ đang tập trung xây dựng và triển khai Chương trình Quốc gia về đột quỵ, nhằm giảm tỷ lệ mắc, giảm tỷ lệ tử vong và giảm tỷ lệ tàn phế do đột quỵ gây ra.

Trung tâm Đột quỵ Bệnh viện Bạch Mai hiện là một trong bốn trung tâm trên thế giới có số lượng chứng nhận Kim cương nhiều nhất theo tiêu chí đánh giá của Hội Đột quỵ Thế giới.

Hằng năm, trung tâm tiếp nhận và điều trị cho hàng nghìn người bệnh đột quỵ tại miền Bắc, với những ngày cao điểm tiếp nhận gần 60 bệnh nhân, trong đó rất nhiều người còn trẻ tuổi. PGS-TS.Đào Xuân Cơ, Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai, cho biết số ca đột quỵ đang có xu hướng gia tăng, đặc biệt ở nhóm người trẻ.

PGS-TS.Mai Duy Tôn, Giám đốc Trung tâm Đột quỵ Bệnh viện Bạch Mai, cũng đưa ra cảnh báo rằng đột quỵ vẫn là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và tàn phế, không chỉ ở người cao tuổi mà cả ở người trẻ nếu có các yếu tố nguy cơ như cao huyết áp, mỡ máu, tiểu đường, béo phì, hút thuốc lá, lối sống ít vận động.

Để phòng ngừa đột quỵ, ông khuyến cáo mỗi người nên duy trì thói quen sống lành mạnh như tập thể dục đều đặn, kiểm soát cân nặng, ăn uống khoa học, từ bỏ thuốc lá; chủ động tầm soát các yếu tố nguy cơ như huyết áp, tiểu đường, mỡ máu, bệnh tim mạch; và đặc biệt cần nhận biết sớm các dấu hiệu đột quỵ như yếu tay chân, méo miệng, nói khó, chóng mặt, đau đầu dữ dội… để kịp thời đưa người bệnh đến các cơ sở y tế chuyên khoa.

Trong thời gian tới, Bệnh viện Bạch Mai sẽ tiếp tục hỗ trợ triển khai các kỹ thuật điều trị tiên tiến như tiêu sợi huyết, lấy huyết khối bằng dụng cụ cơ học tại nhiều bệnh viện tuyến tỉnh và khu vực, đồng thời tổ chức các khóa đào tạo, cập nhật chuyên môn sâu để nâng cao năng lực điều trị đột quỵ trên toàn quốc.

Theo các chuyên gia, đột quỵ xảy ra ở mọi lứa tuổi, nguy cơ di truyền, có thể nhận biết dấu hiệu và phòng ngừa bằng cách thay đổi lối sống lành mạnh.

Cụ thể, đột quỵ được chia thành hai nhóm tùy thuộc vào nguyên nhân gồm tắc nghẽn mạch máu não (đột quỵ do thiếu máu cục bộ) và chảy máu não (đột quỵ do xuất huyết não). Mỗi loại có thể có phương pháp điều trị khác nhau.

Đột quỵ do thiếu máu cục bộ thường bắt nguồn từ sự tích tụ chất béo bên trong mạch máu, ngăn cản dòng máu chảy tự do. Sự tích tụ chất béo này dẫn đến cục máu đông làm tắc nghẽn nguồn cung cấp máu trong trường hợp đau tim. Đây là lý do tại sao đột quỵ còn được gọi là đột quỵ não.

Còn đột quỵ do xuất huyết não xảy ra khi một mạch máu bị vỡ đột ngột khiến máu rò rỉ vào hoặc chảy xung quanh não. Trong loại đột quỵ này, máu trong não có thể dẫn đến sưng não, một số trường hợp cần phải phẫu thuật. Đột quỵ do xuất huyết não thường gặp nhất ở người bị huyết áp cao. Mặc dù nguy hiểm nhưng một số người vẫn chưa hiểu rõ về bệnh này.

Đột quỵ có liên quan đến các yếu tố nguy cơ tim mạch, nhưng đột quỵ xảy ra ở não chứ không phải ở tim. Đây là một vấn đề về não, do tắc nghẽn hoặc vỡ động mạch, tĩnh mạch trong não. Đột quỵ cũng khác hoàn toàn nhồi máu cơ tim - tình trạng tắc nghẽn dòng máu cung cấp cho tim.

Theo BAO DAU TU