Bụi Mặt Trăng có thực sự độc hại như chúng ta nghĩ?

Bao phủ bề mặt của Mặt Trăng là một lớp đá bụi thường gọi là regolith, có nguồn gốc từ các vụ va chạm của thiên thạch xuống Mặt Trăng. Nếu không kể những viên lớn thì bụi Mặt Trăng là những hạt mịn có đường kính từ 10 đến 50 micromet (bằng từ 0,01-0,05 mm). Do trên đó không có gió và cũng không có nước chảy làm xói mòn, những hạt bụi này vẫn giữ nguyên hình dáng với các cạnh sắc nhọn và được cho là gây tổn thương phổi nếu hít phải.

NASA coi bụi mịn là vấn đề số một con người phải đối mặt khi đặt chân lên Mặt Trăng và Sao Hỏa. Bởi có các cạnh sắc nhọn hơn, chúng có thể mài mòn bề mặt của các trang thiết bị được đưa lên đó như thấu kính, pin Mặt Trời, dây điện và xe tự hành. Đặc biệt là chúng có tích điện nên rất dễ bám dính, ví dụ trong các sứ mệnh Apollo thì bộ đồ vũ trụ lẫn khoang phi hành gia đều được ghi nhận là bị bám bụi nặng; đồng thời các phi hành gia đã bị ho, hắt xì, đau họng và chảy nước mắt. Vì vậy người ta lo rằng nếu buộc phải tiếp xúc lâu dài với nó, chẳng hạn khi xây căn cứ và ở lại dài ngày trên Mặt Trăng, thì các phi hành gia có thể bị nhiều bệnh về bệnh phổi và tim mạch.

Nhưng một nghiên cứu do Đại học Công nghệ Sydney tiến hành đã xoa dịu nỗi lo này. Họ sử dụng một loại hạt “bụi” được mô phỏng từ bụi Mặt Trăng (không phải bụi thật), có kích thước dưới 2,5 micromet - đủ nhỏ để lọt vào và kẹt lại ở phế nang. Sau đó họ đưa “bụi” này vào hai loại tế bào phổi là tế bào phế quản và phế nang. Tiếp theo họ lấy các hạt bụi mịn được thu thập từ một con đường ở Sydney và cũng đưa vào hai loại tế bào trên.

Sau khi so sánh tác động thì họ nhận xét rằng: dù đúng là “bụi” Mặt Trăng có gây kích ứng cho phổi nhưng lại ít hơn nhiều so với bụi do ô nhiễm trên Trái Đất! Nó dường như không gây nguy cơ mắc bệnh mãn tính như nỗi lo bấy lâu nay, trong khi đó chúng ta không lạ gì với bệnh bụi phổi mãn tính khi làm việc trong các môi trường độc hại như mỏ đá hoặc công trường.

NASA hẳn là sẽ thở phào trước phát hiện trên bởi họ đang lên kế hoạch trở lại Mặt Trăng trong sứ mệnh Artemis 3 vào năm 2027. Để chống lại tác hại của bụi, NASA còn xem xét vài phương án như buộc các phi hành gia để lại bộ đồ vũ trụ bên ngoài tàu đổ bộ mà không mang nó vào trong khoang, làm bộ đồ có nhiều lớp, hút bụi trên bộ đồ bằng nam châm và trang bị máy lọc bụi trong khoang tàu. Nhưng với kết quả này, những cách làm rắc rối trên có khi không còn quá cần nữa.

Nghiên cứu này có một nhược điểm là chỉ mới dùng các hạt “bụi” mô phỏng chứ không phải bụi Mặt Trăng thật, nên nhận định của họ có lẽ còn mang tính chủ quan. Nói chung một câu trả lời chính xác hơn cho độc tính của bụi Mặt Trăng vẫn là dùng chính bụi thật để nghiên cứu.

Theo Space, NASA., TINHTE